GO UP
Image Alt

Istorija Šamca

Istorija Šamca

Ovi prostori su bili naseljeni još u praistoriji. Arheološki istražen lokalitet „Kulište“ na sjeveroistočnom obodu sela Kruškovo Polje, najstarije je neolitsko naselje u okolini Šamca.

Podaci iz Rimskog perioda govore da je na prostoru Šamca bio rimski vojni logor i poštanska stanica Ad Basante koji se nalazio na rimskom putu Siscia (Sisak) – Sirmium (Mitrovica).

Podaci iz Srednjeg vijeka tvrde da se ovdje nalazila drvena tvrđava Šamac izgrađena 1460. godine od strane turskog sultana Mehmeda II, te da je to utvrđenje osvojio i srušio posljednji bosanski kralj Stefan Tomašević u junu 1463. godine.

Jedan kratak period od 1718. godine do 1739. godine uži pojas uz rijeku Savu prema Požarevačkom miru dobila je Austrija. Međutim prema odredbama Beogradskog mira taj dio od 6-10 km uz rijeku Savu ponovo zauzima Turska. 1725. godine prvi put se pominje Šamac kao Lukačev Šanac. To ime je dobio po šančevima koje su austrijski vojnici kopali po naredbi austrijskog kapetana Lukača.

Iz posljednjih godina turske vlasti čuvena je bila Posavska buna 1858. godine na prostoru današnje opštine Šamac tačnije u selu Obudovcu. Zvanično je Šamac osnovan 1863. godine tokom Osmanskog Carstva kada su ovdje doseljeni u jednim intervalu naseljenici iz Užica, Sokola, Šapca i Beograda.

Šamac je od početka planski građen i za to su angažovani specijalni inženjeri iz Francuske. Imao je neubičajeno urbanističko rješenje i panoramu srednjoevropskih naselja, a ne mediteranskih. Značajan je detalj da se sve ulice u Šamcu sijeku pod pravim uglom što je jedinstveno. Teren je bio vodoplavan i močvaran pa se pristupilo nasipanju šljunkom iz obližnjih rijeka i izgradnji manjeg nasipa oko gradskog jezgra. Prema predanju tada su ovdje bile samo skela, han, carinarnica, pekara i dvije kuće ribara.

Inače sva sela na šamačkoj opštini imaju dosta starije porijeklo nego samo današnje opštinsko središte koje je najmlađa urbana anglomeracija u BiH. Već 29. jula 1878. godine jedan dio jedinica austrougarske vojske ovdje prelazi Savu prilikom okupacije BiH. U sam grad se doseljavaju stanovnici iz okolnih sela, gradova iz BiH ali i iz udaljenih dijelova Monarhije.

Počinje razvoj zanatstva, trgovine, riječnog transporta što utiče na razvoj grada i opštine kao i izgradnje mnogih javnih i privatnih zgrada. Već 1907. gradi se drveni most preko rijeke Bosne, a 1915. godine za potrebe vojske i privremeni most preko Save. Šamac je obilovao sa gostionicama, krčmama, kafanama, pivnicima, restoranima. Organizuje se privredni ribolov na rijekama kao i prva Ribarska zadruga u BiH.

Otvaraju se škole, pošta, banke, apoteka, ambulanta, komunalni i privredni objekti, a već 1912. godine Šamac dobija i prvi moderni hotel pod nazivom „Grand hotel“. Do tada su to uglavnom bila svratišta i hanovi poput „Gasthaus Kovačević“ iz 1898. godine. Prvi telefon Šamac dobija 1908. godine.

U Prvom svjetskom ratu mobilišu se vojnici na mnoga ratišta dok veliki dio njih uzima učešća na Solunskom frontu. Između dva rata nastavlja se privredni razvoj ali sad bez mosta koji je demontiran sa Save i prenesen u Mitrovicu te se transport odvija isključivo robno-transportnom skelom. Prva sijalica je zasjala u Šamcu 1935. godine.

Počinje razvoj bibliotekarstva i čitaonica kao i prvo dječije zabavište osnovano 1932. godine. Stanovništvo je bilo uglavnom vjerski i nacionalno izmješano te između dva rata se grade obje crkve (1925. i 1934.) dok je džamija izgrađena još 1869. godine. Društveni život je na zavidnoj visini uz brojna nacionalna, vjerska, humanitarna, sportska društva ili ona opšteg karaktera poput Vatrogasnog društva osnovanog 1895. godine, Lovačkog društva 1919. godine, dok je fudbalski klub „Borac“ osnovan 1919. godine.

Za vrijeme Drugog svjetskog rata opština Šamac je dala mnogo žrtava bilo kao boraca ili žrtava fašističkog terora koji su ubijani kako kod svojih kuća, na rijeci Savi ili u nekim od brojnih logora širom Jugoslavije i Evrope. Nakon rata u novoj državi simbol razvoja je bila Omladinska pruga Šamac-Sarajevo normalnog kolosjeka dužine 239 km koju je izgradila omladina Jugoslavije.

Počinje i ogroman privredni razvoj sa formiranjem fabrika i preduzeća iz sektora poljoprivrede, tekstilne, metalske, prehrambene industrije uz značajan razvoj stočarstva, peradarstva i saobraćaja o čemu je svijedok Robno transportna Luka Šamac jedna od prvih riječnih luka u BiH.

Novi hotel „Plaža“ otvoren je 1970. godine. Danas postoji dosta smještajnih kapaciteta u nekim restoranima kao i privatnim kućama po tipu „stan na dan“. U to doba privrednog zamaha bila je i velika zaposlenost stanovništva opštine.